Η ζωή στις πόλεις

Ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες λογοτέχνες, ο Αντώνης Σαμαράκης, είχε πει ότι ποτέ τα σπίτια δεν ήταν τόσο κοντά και οι άνθρωποι τόσο μακριά ο ένας απ' τον άλλο, θέλοντας να εκφράσει τις διαπιστώσεις του για τις σύγχρονες ανθρώπινες σχέσεις.

Πράγματι σήμερα αν και ζούμε σε κτήρια που το καθένα έχει δεκάδες διαμερίσματα, αν και περιβαλλόμαστε από ανθρώπους, είτε τους έχουμε από πάνω μας, είτε από κάτω μας, είτε δίπλα μας, είτε απέναντι μας, η αλήθεια είναι ότι ουσιαστικά δεν γνωρίζουμε ούτε τους μισούς από τους ένοικους του κτηρίου μας, πόσω μάλλον του απέναντι κτηρίου ή των γειτονικών κτηρίων.

Η ανάπτυξη της βιομηχανίας οδήγησε χιλιάδες ανθρώπους της υπαίθρου στις πόλεις δημιουργώντας έτσι πρόβλημα για τη στέγασή τους. Η λύση δόθηκε με το γκρέμισμα των παλιών μονοκατοικιών και την ανέγερση στη θέση τους πολυώροφων οικοδομών που είχαν τη δυνατότητα να στεγάσουν δεκάδες οικογένειες.

Ο υπερπληθυσμός των πόλεων όμως, δημιούργησε και μια σειρά άλλων προβλημάτων όπως: η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η άνοδος της εγκληματικότητας λόγω της τεράστιας έκτασης των πόλεων και του τεράστιου πληθυσμού τους που καθιστά την αστυνόμευση δύσκολη υπόθεση, καθώς και η έλλειψη ελεύθερων χώρων και πρασίνου που δεν επιτρέπει στους κατοίκους να έχουν πολλές επιλογές αναψυχής και ξεκούρασης. Όλα αυτά τα προβλήματα δημιουργούν αίσθημα ανασφάλειας στους κατοίκους των πόλεων και έλλειψη επιλογών για την καλλιέργεια των διαπροσωπικών τους σχέσεων.

Οι σύγχρονες συνθήκες εργασίας απαιτούν την όλο και περισσότερη προσήλωση των εργαζομένων, είτε αυξάνοντας τις ώρες απασχόλησης, είτε αναθέτοντας εργασία για το σπίτι. Παράλληλα ενώ οι απαιτήσεις στο χώρο εργασίας αυξάνονται δεν εξασφαλίζεται η μονιμότητα στους εργαζόμενους οι οποίοι σε κάθε στιγμή κινδυνεύουν να βρεθούν απολυμένοι. Έτσι γίνεται πιο έντονο το αίσθημα ανασφάλειας.

Με την εργασία να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας αυξάνοντας την κούραση και μειώνοντας το χρόνο ξεκούρασης και γενικά τον ελεύθερο χρόνο είναι σαφές ότι δεν μένει χρόνος για την καλλιέργεια των ανθρωπίνων σχέσεων.

Παράλληλα η ανάπτυξη της τεχνολογίας δημιούργησε νέες μορφές ψυχαγωγίας όπως είναι το ραδιόφωνο η τηλεόραση, οι παιχνιδομηχανές και τα συστήματα οικιακών προβολών ταινιών (home theatre). Έτσι έχουμε φτάσει σήμερα να μιλάμε για οικιακή ψυχαγωγία. Οι άνθρωποι προτιμούν να περνούν το λίγο ελεύθερο χρόνο τους μένοντας απομονωμένοι στο σπίτι τους χρησιμοποιώντας τα μέσα που αναφέρθηκαν παραπάνω για τη διασκέδασή τους, από το να βγουν έξω ή να γνωρίσουν τους γείτονες τους (γενικά να γνωρίσουν ανθρώπους) και να κάνουν παρέα μαζί τους.

Ανακεφαλαιώνοντας, η ανασφάλεια, το αίσθημα του φόβου, η έλλειψη ελεύθερου χρόνου μας αποξενώνουν από τους συνανθρώπους μας και μάς κάνουν περισσότερο εγωιστές, αφού δεν έχουμε μάθει να ζούμε με τον διπλανό μας.

Είναι θαυμαστό πως ο Σαμαράκης κατόρθωσε μέσα σε τόσες λίγες λέξεις να περικλείσει τόσες αλήθειες για το σύγχρονο τρόπο ζωής και την αποξένωση που κυβερνά τη ζωή μας.

Δεν αρκούν όμως, μόνο οι διαπιστώσεις για τις σημερινές ανθρώπινες σχέσεις, χρειάζεται να υπάρξουν και προτάσεις έτσι ώστε να αλλάξει η σημερινή κατάσταση.

Για να βελτιωθούν οι ανθρώπινες σχέσεις καταρχήν πρέπει να βελτιωθεί το περιβάλλον μέσα στο οποίο αυτές αναπτύσσονται, δηλαδή χρειάζεται αλλαγή το σύγχρονο αστικό περιβάλλον:

• Περισσότερο πράσινο, χώροι άθλησης, περισσότεροι «ελευθεροι» χώροι, οι οποίοι μπορούν να αποτελέσουν χώρο συνάντησης των ανθρώπων είναι ένα πρώτο βήμα.
  
  
  
• Μείωση της εγκληματικότητας μέσω της καλύτερης αστυνόμευσης και της καλυτέρευσης της απονομής δικαιοσύνης (εφόσον η ύπαρξη της εγκληματικότητας είναι ένας παράγοντας που δημιουργεί ανασφάλεια στους ανθρώπους και είναι ένα στοιχείο που τους αποτρέπει από το να βγουν από το σπίτι τους και να γνωρίσουν ανθρώπους).
  

• Καλυτέρευση των αστικών συγκοινωνιών προκειμένου να επιτευχθεί αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας των οχημάτων και μείωση του χρόνου μεταφοράς από το ένα μέρος στο άλλο. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση δρα αποτρεπτικά στην καλλιέργεια των ανθρώπινων σχέσεων εφόσον εμποδίζει την μετάβαση από το ένα μέρος στο άλλο και δεν επιτρέπει σε ανθρώπους που ζουν σε διαφορετικά μέρη να συναντηθούν γρήγορα.
  

Εφόσον οι συνθήκες εργασίας είναι ένας παράγοντας που εμποδίζει την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων επομένως η βελτίωση των συνθηκών εργασίας είναι μια προφανής λύση. Βελτίωση των συνθηκών εργασίας μπορεί να επιτευχθεί μέσω των ακόλουθων:

• Μείωση των ωρών απασχόλησης. Η μείωση των ωρών απασχόλησης δημιουργεί περισσότερο ελεύθερο χρόνο, άρα οι άνθρωποι έχουν τον απαραίτητο χρόνο για την καλλιέργεια των διαπροσωπικών τους σχέσεων με τους γείτονες, με τους φίλους τους και τους συγγενείς τους.
  
  
  
• Καλλιέργεια αισθήματος μονιμότητας στην εργασία μέσω νομοθετικών μέτρων υπέρ των εργαζομένων. Αν το άτομο αισθάνεται ασφαλές τότε καλυτερεύει η διάθεσή του κι επομένως αυξάνεται και η διάθεσή του να γνωρίζει καινούργια πρόσωπα είτε στο χώρο διαμονής του, είτε στο χώρο εργασίας του είτε αλλού.
  

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι εμείς οι ίδιοι πρέπει να μάθουμε να γνωρίζουμε το διπλανό μας. Για να το επιτύχουμε αυτό θα πρέπει να είμαστε κοινωνικοποιημένοι από μικρή ηλικία.

• Μεγάλο μέρος του παραπάνω τεθέντος στόχου μπορεί να επιτευχθεί στο σχολείο μέσω της εργασίας σε ομάδες, μέσω ομαδικών εκδηλώσεων και γενικά μέσω της καλλιέργειας συνεργατικών δεξιοτήτων στο χώρο του σχολείου.
  
  
  
• Η συμμετοχή σε αθλητικούς ομίλους, επίσης εξυπηρετεί την κοινωνικοποίηση του ατόμου αφού μέσω των αθλητικών δραστηριοτήτων τα άτομα γνωρίζουν νέα πρόσωπα και συνεργάζονται μαζί τους.
  
  
  
• Η συμμετοχή σε εθελοντικές ομάδες (π.χ. πρόσκοποι, κατηχητικά κ.λ.π.) επίσης ευνοούν την κοινωνικοποίηση των ατόμων.
  

Οι ανθρώπινες σχέσεις βρίσκονται σε κρίση όμως δεν βαδίζουν σε αδιέξοδο εφόσον υπάρχουν τρόποι βελτίωσής τους. Από εκεί και πέρα το ερώτημα είναι κατά πόσον θέλουμε σαν κοινωνία να αλλάξουμε. Είναι στο χέρι μας να κάνουμε διαπιστώσεις σαν και αυτή του Σαμαράκη να μην ανταποκρίνονται πλέον στην πραγματικότητα και να καταστούν ανεπίκαιρες.